Bu çalışmamızda ele aldığımız yazar, sanatçı ve ilim adamlarının görüşlerini, genel bir çerçevede yukarıdaki maddeler eşliğinde belirttikten sonra, harflerin yeniden düzenlenmesi ile alâkalı ilk sistemli görüşün –elbette münferit olarak daha öncesi de vardır- Ahmet Cevdet Paşa'ya âit olduğunu bilmemiz gerekir. Cevdet Paşa, Kavaid-i Osmaniye isimli eserinde, Türkçe'de bulunup da Arap harfleriyle gösterilemeyen sesleri belirtmek için bir hâl çaresi bulunması gerektiğini yazmıştı. Ahmet Cevdet Paşa'nın başında bulunduğu "Encümen-i Daniş" de bu yolda bazı kararlar almıştı. Cevdet Paşa'dan bir kaç yıl sonra aynı konuda Münif Paşa'nın görüşlerine rastlıyoruz. Münif Paşa, "Mecmua-i Fünûn" dergisinde yer alan yazısında elifbanın ıslahı için harflerin harekelenmesini ve ayrı ayrı yazılmasını (hurûf-ı munfasıla) tavsiye eder.

Son söz olarak bu eserde dil konusunda kısır çekişmelerden uzak bir tez sunuyor, 150 yıllık tarihi bir süreci gözler önüne seriyoruz. Bizim dil meselesine bakışımızı, avam seviyesinde "eski dil-yeni dil" tekerlemeleri oluşturmuyor. "Dil ancak mevzu konuşarak yaşar." Servet-i Fünûncuların mantığıyla ölmüş kelimeleri hortlatmak garip olduğu kadar, ilim dışı kaidelerle kelime uydurmakta o kadar garip ve saçmadır.

Bu eserin hazırlanma serüveninde desteklerini esirgemeyen çalışma arkadaşlarıma sonsuz teşekkürler...